Kiedy zaburzenie nie zostaje rozpoznane i nie ma adekwatnego wsparcia, konsekwencje są poważne. Studenci częściej zmagają się z niezaliczeniami, powtarzaniem roku czy obniżonymi wynikami. Pojawiają się problemy z koncentracją na wykładach, szybkie znużenie monotonnymi zadaniami, spóźnienia i przekraczanie limitu nieobecności. Często zapominają o terminach, gubią się w harmonogramach, a ich motywacja gwałtownie spada, zwłaszcza przy mniej angażujących przedmiotach.
Z biegiem czasu prowadzi to do spadku samooceny, poczucia nieskuteczności i trudności w podejmowaniu decyzji. Nierozpoznane ADHD może też zwiększać ryzyko współwystępowania zaburzeń nastroju, lęków, problemów z odżywianiem czy impulsywnych zachowań – od nadmiernego picia, przez używki, po kompulsywne korzystanie z gier i mediów społecznościowych.
Nawet wśród tych, którzy znają swoją diagnozę, duża część nie ujawnia jej na uczelni. Obawiają się stygmatyzacji lub podejrzeń o „wyłudzanie ułatwień”. W rezultacie rzadziej korzystają z przysługujących im form wsparcia – takich jak dostosowania egzaminacyjne, indywidualne podejście dydaktyczne czy tutoring. To z kolei obniża satysfakcję ze studiów i zwiększa ryzyko rezygnacji z nauki.
Ukrywanie diagnozy nie wynika z niechęci, lecz z braku zaufania i wcześniejszych doświadczeń niezrozumienia. W wielu przypadkach źródłem tego problemu jest właśnie zbyt późna lub niepostawiona diagnoza.
Brak otwartości wobec uczelni często sprawia, że studenci z ADHD funkcjonują w trybie nieustannej kompensacji – poświęcają znacznie więcej energii, by sprostać tym samym wymaganiom co ich rówieśnicy. Z czasem prowadzi to do wyczerpania, spadku motywacji i poczucia, że „po prostu sobie nie radzą”. Nierzadko rezygnują z zajęć, odkładają egzaminy lub zmieniają kierunek studiów, nie zdając sobie sprawy, że przy odpowiednim wsparciu mogliby rozwijać się z sukcesem. Wsparcie instytucjonalne, oparte na zrozumieniu neuroróżnorodności, może być kluczowym czynnikiem chroniącym przed wypaleniem akademickim i utratą wiary we własne możliwości.
W Centrum CBT EDU prowadzimy specjalistyczne szkolenia z zakresu terapii poznawczo-behawioralnej dla osób dorosłych z ADHD. Programy obejmują m.in.:
• diagnozę i psychoedukację dorosłych,
• pracę z funkcjami wykonawczymi i prokrastynacją,
• protokoły CBT dla ADHD i współchorobowości.
Szkolenia są dostępne online na platformie CBTedu – sprawdź aktualną ofertę i rozpocznij naukę w dogodnym dla siebie czasie.
Po zakończeniu studiów wyzwania nie znikają – przeciwnie, często się nasilają. W pracy osoby z nieleczonym ADHD mogą mieć trudność z utrzymaniem równej wydajności, kończeniem projektów, a impulsywność bywa przyczyną konfliktów i błędów.
W życiu prywatnym codzienne obowiązki – planowanie, budżet, opieka nad dziećmi – mogą stać się źródłem przeciążenia. Brak diagnozy często prowadzi do błędnego koła: frustracja i poczucie winy nasilają emocjonalną dysregulację, co jeszcze bardziej utrudnia organizację życia. Z czasem może to prowadzić do wypalenia zawodowego, wycofania się z ambicji czy pogorszenia relacji rodzinnych.
Po latach funkcjonowania bez diagnozy wiele osób zaczyna dostrzegać, że ich trudności nie wynikają z braku kompetencji, lecz z chronicznego przeciążenia i nieustannego próbowania „dogonić” wymagania otoczenia. Często towarzyszy temu poczucie porażki, mimo realnego wysiłku i zaangażowania. Nieleczone ADHD może prowadzić do niestabilności zawodowej – częstych zmian pracy, trudności z awansem czy utrzymaniem długofalowych projektów. W relacjach osobistych pojawia się napięcie wynikające z zapominania o ustaleniach, impulsywnych reakcji czy trudności z planowaniem wspólnego czasu. Bez wsparcia i zrozumienia zarówno u osoby z ADHD, jak i jej bliskich, frustracja narasta po obu stronach, prowadząc do poczucia izolacji i spadku jakości życia.
Rzetelna diagnoza ADHD powinna obejmować zarówno retrospektywny wywiad, jak i analizę aktualnego funkcjonowania pacjenta w różnych obszarach życia. W procesie diagnostycznym warto korzystać z dokumentacji szkolnej, opinii nauczycieli oraz relacji bliskich. Brak precyzyjnych wspomnień z dzieciństwa nie wyklucza diagnozy, o ile obecny wzorzec objawów jest spójny i utrzymuje się w czasie.
Klinicysta powinien również rozważyć możliwość współwystępowania innych zaburzeń, takich jak depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia snu czy spektrum autyzmu, które mogą modyfikować obraz ADHD i wpływać na jego przebieg.
